ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΡΥΘΜΟΣ
Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΡΥΘΜΟΣ ΣΤΙΣ ΚΑΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ
Ο Ρυθμός όταν αναφέρεται στις καλές τέχνες, προσδιορίζει την ιδιαίτερη τεχνοτροπία ενός καλλιτέχνη, μιας εποχής ή ενός τόπου. Συνήθως όμως, τον όρο ρυθμό χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε τα αρχιτεκτονικά έργα. Τα κύρια γνωρίσματα κάθε ρυθμού καθορίζονται από τον τρόπο που είναι φτιαγμένα τα διάφορα μέρη του οικοδομήματος, δηλ. οι αναλογίες που επικρατούν, η μορφή των στηριγμάτων, του θόλου, των κρηπιδωμάτων, της εσωτερικής και εξωτερικής διακόσμησης κ.ά.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΡΥΘΜΟΣ
Στα χρόνια των Μακεδόνων χτίστηκαν σε όλη την αυτοκρατορία πολλές και ωραίες εκκλησίες με έναν νέο ρυθμό που τον ονόμασαν Βυζαντινό. Προσδιορίζει την περίοδο της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, η οποία αρχίζει από τον 6ο αιώνα και επιβάλλεται στη χριστιανική Ανατολή με το χωρισμό Ανατολής και Δύσης με το αρχικό σχίσμα την εποχή του Φωτίου, δηλ. τον 9ο αιώνα.
ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Έχει σχήμα σταυρού, είναι ευρύχωρος, φωτεινός, με μεγάλο τρούλο στο μέσο της στέγης και μικρότερους στα πλάγια, τα ημιθόλια. Το σχήμα του ναού είναι τετράγωνο ή ελαφρά επίμηκες και σχηματίζει τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά, σταυρό. Ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις πεσσούς ή μαρμάρινους κίονες και είναι τοποθετημένος σε τύμπανο (κάθετος κυλινδρικός τοίχος), το οποίο έχει μικρά στρόγγυλα παράθυρα, πολλές φορές έγχρωμα. Τα επίπεδα των στεγών, που εναλλάσσονται, και οι επιτυχημένοι συνδυασμοί των πλίνθων δίνουν μια γραφική κομψότητα στο εξωτερικό των ναών αυτών.
Από τόπο σε τόπο παρατηρούνται μικροδιαφορές στην κατασκευή του. Οι σπουδαιότερες από αυτές εκπροσωπούνται από δύο σχολές, της Κωνσταντινούπολης και της Ελλάδας. Στην τελευταία ανήκουν οι ναοί της Θεσσαλονίκης: Αγίας Αικατερίνης, Δώδεκα Αποστόλων και Παναγίας Χαλκέων. Επίσης είναι ο ναός του Σωτήρα στην Άμφισσα και της Καπνικαρέας, όπως και το καθολικό της μονής Καισαριανής στην Αθήνα. . Άλλοι είναι: στην Αθήνα, Δαφνί, των Αγίων Θεοδώρων, της Καπνικαρέας. Στη Θεσσαλονίκη της Αγ. Σοφίας.
Το πιο αντιπροσωπευτικό μνημείο του βυζαντινού ρυθμού είναι η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
ΚΟΡΙΝΘΙΑ
Η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου νοτιοανατολικά του δρόμου της Επιδαύρου κοντά στο Σοφικό. Ο κυρίως ναός που βρίσκεται στο μέσο του περιβόλου της μονής είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο στηριζόμενο σε δύο κίονες, τύπος ο οποίος απαντάται αποκλειστικά στην Κορινθία. Προς το βόρειο μέρος του καθολικού βρίσκεται προσκολλημένο ορθογώνιο κτίριο, το οποίο πιθανόν αποτελούσε την τράπεζα της Μονής. Οι δύο κίονες που βαστούν τον οκταγωνικό τρούλο είναι από μαύρο μάρμαρο χωρίς ραβδώσεις και φέρουν ιωνικά κιονόκρανα. Ο ναός φέρει αγιογραφίες καλής τέχνης του τέλους του 16ου αιώνα, ενώ το ξυλόγλυπτο, επιχρυσωμένο τέμπλο του ναού φιλοτεχνήθηκε το 1801 σύμφωνα με την επιγραφή που φέρει.
Το 1345 στο Λουτράκι, ο αυτοκράτορας Ιωάννης Στ΄ Κατακουζηνός σε ανάμνηση του διωγμού του Αγίου Ανδρέα έκτισε ομώνυμο ναό, ο οποίος διατηρεί αυτούσια τα βυζαντινά χαρακτηριστικά του. Ο ρυθμός του είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο σε κυλινδρικό τύμπανο και διαθέτει τριμερές ιερό κι ένα ενδιαφέρον κτιστό τέμπλο, ενώ στη βόρεια πλευρά του 3-4 σκαλοπάτια οδηγούν στο στόμιο μιας σπηλιάς όπου κρύφτηκε ο Άγιος Ανδρέας καταδιωκόμενος από τους Ρωμαίους στρατιώτες.
Στις αρχές του 18ου αιώνα, 500 μέτρα ανατολικά του δρόμου Αγιάννη ? Αθικίων χτίζεται ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, γνωστός σήμερα με το όνομα «Παληοπαναγιά». Ο ναός ανήκει αρχιτεκτονικά στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με προσθήκη εσωνάρθηκα και άνευ τρούλου. Την ίδια εποχή γίνεται και η ιστόρησή του από τον Ασημάκη Καπετανόπουλο.
Στην άλλη άκρη της Κορινθίας, κοντά στο σημερινό Χελυδόρι του δήμου Ευρωστίνης, επανιδρύεται και ανοικοδομείται την εποχή εκείνη η Μονή του 14ου αιώνα, που ήταν αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία. Η Μονή χτίστηκε κατ? αρχήν τετράπλευρος και στις τέσσερις πλευρές της έγιναν κελιά βυζαντινού ρυθμού ενώ το καθολικό της, αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία του Θεσθίτου, ήταν επίσης βυζαντινού ρυθμού. Η Μονή κατέρρευσε το 1740 μετά από βαρυχειμωνιά και αφού είχε υποστεί εκτεταμένες φθορές στο σεισμό του 1720.
Η σημαντικότερη όμως εκκλησία, τόσο για την ιστορία της, όσο και για τον αρχιτεκτονικό της ρυθμό, που χτίστηκε την εποχή εκείνη, είναι αδιαμφισβήτητα ο ναός του Αγίου Γεωργίου στην Ευρωστίνη ή Ζάχολη. Ο ναός χτίστηκε το 1811 εντός 39 ημερών, μετά από υπεράνθρωπες προσπάθειες των κατοίκων του χωριού, αφού η προθεσμία για την ανέγερσή του είχε οριστεί από τον Τούρκο διοικητή το μέγιστο 40 ημέρες. Το σχέδιο στο οποίο οικοδομήθηκε ο ναός ήταν βασιλική βυζαντινού ρυθμού με 17 τρούλους, έξι σε κάθε πλευρά του ναού να συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους, τέσσερις μεγαλύτεροι σε κάθε γωνία συμβολίζοντες τους 4 Ευαγγελιστές κι ένας κεντρικός μεγαλύτερος όλων συμβολίζων τον Παντοκράτορα. Η σκεπή στηρίχτηκε σε 36 κολώνες με κιονόκρανα βυζαντινού ρυθμού, ενώ το τέμπλο κατασκευάστηκε από την ξυλεία ενός και μόνο θρυλικού κυπαρισσιού και πάνω του σκαλίστηκαν εικόνες από την Παλαιά Διαθήκη, αλλά και η σκηνή της κοπής του κυπαρισσιού. Τέλος, ο ναός που πρόσφατα κρίθηκε διατηρητέος, είναι τριυπόστατος έχει δηλαδή τρεις άγιες Τράπεζες, την αριστερή αφιερωμένης στους Αγίους Κωσταντίνο και Ελένη, τη μεσαία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και τη δεξιά αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο.
Το 1837 στα Αθίκια χτίζεται η μητρόπολη του χωριού αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ο αρχιτεκτονικός της ρυθμός είναι βυζαντινός, διαθέτει οκταγωνικό τρούλο που στηρίζεται στην τομή των δύο κεραιών του εξωτερικού σταυρού. Η εκκλησία όμως φημίζεται κυρίως για το μοναδικό της καμπαναριό, που οικοδομήθηκε το 1923 από το μικρασιάτη τεχνίτη Γ. Σιδέρη, έχει ύψος 24 μέτρα, αποτελείται από 3 ορόφους και είναι κατασκευασμένο από σκαλιστά αγκωνάρια πωρόλιθου που συνδέονται μεταξύ τους με χυτό μολύβι.
Ο ιερός ναός της Αγίας Παρασκευής Πετρίου χτίστηκε το 1968 από τους κατοίκους του χωριού και εγκαινιάστηκε από τον Μακαριστό Μητροπολίτη Κορίνθου Παντελεήμονα στις 31 Οκτωβρίου 1982. Ο ναός είναι βυζαντινού ρυθμού βασιλικής μετά τρούλου.
Ο ενοριακός ναός του Αγίου Γεωργίου στο Κουτσομόδι ανοικοδομήθηκε ως νέος ναός το έτος 1995. Είναι βυζαντινού ρυθμού βασιλικής μετά τρούλου.
Ν. Αποστόλου Παύλου, λιθόκτιστος ναός βυζαντινού ρυθμού (σταυροειδής με τρούλο). Εγκαινιάστηκε στις 30 Ιουνίου 2009 από τον Μητροπολίτη Κορίνθου κ.κ. Διονύσιο.
Οι μαθητές της Ε΄τάξης
